Το ερευνητικό έργο που επιτελείται στο Τμήμα είναι αξιόλογο, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Σ’ αυτό εκπονείται πληθώρα ερευνητικών προγραμμάτων, πολλά από τα οποία σε συνεργασία με ξένα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οργανισμούς ή άλλους φορείς. Τα προγράμματα αυτά χρηματοδοτούνται ή συγχρηματοδοτούνται από την ελληνική πολιτεία, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από ξένες κυβερνήσεις ή από ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς.
Στην ιστορική εξέλιξη του Τμήματος διακρίνονται δύο περίοδοι που αφορούν στις ερευνητικές δραστηριότητες των μελών του.
Κατά την πρώτη περίοδο, που κλείνει γύρω στο 1988, η έρευνα που διεξαγόταν στο Τμήμα είχε κατά κύριο λόγο βασική κατεύθυνση, ήταν κατά κανόνα μη χρηματοδοτούμενη και, κατά συνέπεια, τα προϊόντα της αφορούσαν σε πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες και διδακτορικές διατριβές.
Η δεύτερη περίοδος αρχίζει γύρω στο 1988, χρονιά από την οποία αρχίζει να αυξάνεται αισθητά ο αριθμός των χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων, τα οποία αναλαμβάνονται και εκπονούνται από ομάδες ερευνητών του Τμήματος. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε μια ισομερή σχεδόν κατανομή μεταξύ της βασικής και της εφαρμοσμένης έρευνας. Η υψηλή τεχνογνωσία και ο σύγχρονος εξοπλισμός που διαθέτει το Τμήμα επιτρέπουν τη θεωρητική, εργαστηριακή και αριθμητική μελέτη τόσο των κλασικών όσο και των σύγχρονων ερευνητικών αντικειμένων.
Ενδεικτικό στοιχείο της ποιότητας και της χρησιμότητας του παραγόμενου εφαρμοσμένου ερευνητικού έργου αποτελεί το γεγονός, ότι οι ερευνητικές ομάδες του Τμήματος εκπονούν προγράμματα που τους ανατίθενται από φορείς όλου του πλέγματος του δημόσιου τομέα της χώρας. Εξίσου όμως επιτυχημένη δραστηριότητα εμφανίζει το Τμήμα και σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα έργα αυτά εκτελούνται κατά κανόνα σε συνεργασία με ερευνητικές ομάδες ιδρυμάτων και κέντρων άλλων κρατών - μελών της Ένωσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Ερευνών του Α.Π.Θ. την τελευταία δεκαετία το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών να είναι από τα πλέον δραστήρια ανάμεσα στα τμήματα του Α.Π.Θ., σε ό,τι αφορά τη χρηματοδοτούμενη έρευνα. Στην περίοδο αυτή έχουν ανατεθεί σε ερευνητικές ομάδες του Τμήματος - τόσο από εθνικούς όσο και από διεθνείς φορείς - περισσότερα από 175 ερευνητικά προγράμματα.
Στα ερευνητικά αυτά προγράμματα συμμετέχουν τα περισσότερα μέλη Δ.Ε.Π. αλλά και μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος. Είναι επίσης δυνατόν να συμμετέχουν και προπτυχιακοί φοιτητές ή άλλοι συνεργάτες εκτός πανεπιστημίου.
Αριθμός ερευνητικών προγραμμάτων κατά έτος από το 2005 έως το 2019